Dertig november 2016 was geen beste dag voor Rotterdam. Een referendum dat de sloop van twintigduizend woningen had kunnen voorkomen, strandde door een te lage opkomst. De gemeente kan nu haar gang gaan met een kaalslag die alleen wordt overtroffen door het bombardement van mei 1940. Sociale huurwoningen moeten komende jaren massaal het veld ruimen ten faveure van woningbouw voor de hogere inkomens – een groep die de Maasstad nu blijkbaar links laat liggen.
Of de ondervertegenwoordiging van een bepaalde inkomensgroep sloop rechtvaardigt, kun je je afvragen. Dan zouden we eigenlijk ook moeten overwegen villa's in Wassenaar of Blaricum af te breken om daar de instroom van lagere inkomensgroepen te bevorderen. Los daarvan is het de vraag of het neerhalen van de oude stadswijken de aantrekkingskracht van Rotterdam voor de beter gesitueerden ook werkelijk vergroot. Waarschijnlijk is het tegenovergestelde het geval. Een voorbeeld:
Mijn vader stond in 1970 aan de wieg van de stadsvernieuwing in Haarlem. Met een handjevol actieve buurtbewoners, twee architecten en een bouwkundige wist hij de sloop te voorkomen van de karakteristieke 19de-eeuwse arbeiderswijk het Rozenprieel. Plannen voor een verkeersplein en kantoorflats verdwenen in de prullenbak en de buurt werd gerenoveerd. Gaten waar de sloopkogel al had toegeslagen werden opgevuld met kleinschalige, betaalbare nieuwbouw. Andere arbeidersbuurten in Haarlem volgden het voorbeeld en ook hier ging de voorgenomen afbraak nooit door. Gevolg: Haarlem geldt tegenwoordig als een van de prettigste woonsteden van Nederland. En als een van de weinige grote steden bezit het nog een historische skyline die nauwelijks wordt bedorven door hoogbouw.
Toch heerste er in bestuurlijk Haarlem, net als nu in Rotterdam, veel onvrede over het feit dat rondom de aantrekkelijke binnenstad vooral mensen met lagere inkomens woonden. Telkens verzon men argumenten om toch stukken van de 19de-eeuwse ring te kunnen slopen ten gunste van het duurdere woningaanbod. Gelukkig bleven echte grote aantastingen uit. Want wat blijkt? De hogere inkomens komen vanzelf! Met name de groepen die in de Woonvisie Rotterdam 2030 ‘sociale stijgers’ en ‘young potentials’ worden genoemd, staan in de rij voor een huisje in een van de leuke oude Haarlemse arbeiderswijken, waar mensen elkaar op straat nog groeten.
Kortom Rotterdammers, houd je oude buurten heel! Kaalslag leidt vrijwel nooit tot aantrekkelijke, dynamische stadswijken, renovatie daarentegen wel. Trouwens, jonge mensen die wat te besteden hebben, zijn niet zozeer geïnteresseerd in veel ruimte en luxe, maar in sfeer en karakter. En die zaken zijn juist volop aanwezig zijn in wijken als Delfshaven, Charlois, tuindorp Vreewijk of Wielewaal.
Jim Klingers